فنیل کتونوری
فنیل کتونوری یک اختلال وراثتی بوده که موجب افزایش سطوح ماده ای به نام فنیل آلانین در خون می شود. فنیل آلانین جزء واحد های سازنده پروتئین ها(یا همان آمینو اسید) می باشد که از طریق رژیم غذایی به دست می آید. این آمینو اسید در همه پروتئین ها و برخی شیرین کننده های مصنوعی یافت می شود. اگر این بیماری درمان نشود، میزان بالای فنیل آلانین تا حدی افزایش می یابد که موجب ناتوانی ذهنی و سایر مشکلات شدید سلامتی می شود.
علائم و نشانه های این بیماری ممکن است ضعیف تا شدید باشند. شدیدترین فرم این بیماری فنیل کتونوری کلاسیک نامیده می شود. نوزادان مبتلا به فنیل کتونوری کلاسیک در ماه های اول زندگی خود، طبیعی به نظر می رسند. در صورتی که این نوزادان، درمان نشوند دچار عقب ماندگی ذهنی دائمی می شوند. تشنج، تکوین تاخیر یافته، مشکلات رفتاری و اختلالات روانی نیز در این بیماری شایع می باشد. افرادی که تحت درمان قرار نمی گیرند به دلیل افزایش فنیل آلانین در بدن ممکن است بوی موش یا کپک بدهند. کودکان مبتلا به فنیل کتونوری کلاسیک معمولاً دارای پوست و موی بور و روشن تر نسبت به سایر افراد خانواده می باشند و ممکن است اختلالات پوستی مانند اگزما داشته باشند.
اشکال ملایم تر این بیماری، گاهی اوقات واریانت فنیل کتونوری و هایپرآلانینمی غیر فنیل کتونوری نامیده می شوند که در این افراد خطر آسیب مغزی کمتر است. افرادی که به طور بسیار خفیف به این بیماری مبتلا می شوند نیازمند درمان با رژیم غذایی با میزان محدود فنیل آلانین نمی باشند.
نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به فنیل کتونوری و دارای سطوح کنترل نشده ی فنیل آلانین (زنان فاقد رژیم غذایی با میزان محدود فنیل آلانین) در معرض خطر بالایی برای ابتلا به عقب ماندگی ذهنی هستند. زیرا این نوزادان قبل از تولد در رحم مادر مبتلای خود که رژیم با میزان کم فنیل آلانین مصرف نموده است، در معرض سطوح بالای فنیل آلانین قرار می گیرند. همچنین این نوزادان ممکن است دارای وزن پائینی در زمان تولد باشند و نسبت به سایر کودکان آهسته تر رشد نمایند. سایر مشکلات پزشکی مرتبط با این بیماری شامل نقایص قلبی یا سایر مشکلات قلبی، اندازه ی بسیار کوچک سر (میکروسفالی) و مشکلات رفتاری می باشند. هم چنین زنان مبتلا به فنیل کتونوری و سطوح کنترل نشده فنیل آلانین در معرض خطر بالایی برای سقط جنین می باشند.
جهش در ژن PAH موجب ابتلا به بیماری فنیل کتونوری می شود. ژن PAH تولید کننده ی آنزیمی به نام فنیل آلانین هیدروکسیلاز می باشد. این آنزیم، آمینو اسید فنیل آلانین را به سایر ترکیبات مهم در بدن تبدیل می کند. اگر جهش های ژنی، فعالیت فنیل آلانین هیدروکسیلاز را کاهش دهد، فنیل آلانین موجود در رژیم غذایی به طور موثری متابولیزه نمی شود. در نتیجه این آمینو اسید در خون و سایر بافت ها به سطوح سمی می رسد . چون سلول های عصبی در مغز به سطوح فنیل آلانین حساس هستند، افزایش مقادیر این ماده می تواند موجب آسیب مغزی بشود.
فنیل کتونوری کلاسیک که شدیدترین فرم فنیل کتونوری می باشد زمانی رخ می دهد که فعالیت فنیل آلانین هیدروکسیلاز شدیداً کاهش یافته یا اصلا وجود ندارد. افراد مبتلا به فنیل کتونوری کلاسیک که تحت درمان قرار نمی گیرند دارای سطوح بالای فنیل آلانین می باشند که منجر به آسیب مغزی شدید و سایر مشکلات مرتبط به سلامت می شود. جهش در ژن PAH اگر طوری باشد که امکان فعالیت نسبی آنزیم را فراهم نماید موجب اشکال خفیف تر بیماری مثل واریانت PKU یا هایپرفنیل آلانینمی غیر فنیل کتونوری می شود.
تغییر در سایر ژن ها نیز ممکن است بر روی شدت فنیل کتونوری تاثیر داشته باشد. اما اطلاعات کمی در رابطه با این فاکتورهای ژنتیکی در دسترس می باشد
شیوع فنیل کتونوری بین گروه های نژادی و مناطق جغرافیایی مختلف متفاوت است به طوری که شیوع آن در ایالات متحده ۱ در هر ۱۰ تا ۱۵ هزار نوزاد می باشد. بیشتر موارد فنیل کتونوری اندکی پس از تولد توسط غربالگری نوزادان شناسایی شده و سریعاً درمان شروع می شود. در نتیجه، علائم و نشانه های شدید فنیل کتونوری کلاسیک به ندرت مشاهده می شود.
این بیماری دارای الگوی توارث اتوزومی مغلوب می باشد.
PKU
نقص PAH
بیماری فولینگ
بیماری نقص فنیل آلانین هیدروکسیلاز
ثبت ديدگاه